Auteursrecht

Wanneer je foto’s of video’s zonder toestemming van de auteur of maker gebruikt op bijvoorbeeld je clubwebsite, ben je in overtreding van de auteurswet. Je hebt het auteursrecht op de foto geschonden en dat kan een hoop geld kosten. Op deze pagina vertellen we hoe je volgens de juiste regels een foto op je website kunt zetten, kunt gebruiken op social media of in een artikel kunt plaatsen.

De definitie van de term is als volgt: “Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.” (Artikel 1 Auteurswet).

Simpel gezegd betekent dit dat het auteursrecht de maker van een product, in dit geval een foto, beschermt tegen misbruik. De maker is namelijk de eigenaar van de foto (of tekening, of beeld, of schilderij, enzovoort) en alleen hij/zij/hen kan bepalen wat er met die foto mag gebeuren.

Zo kan de maker bepalen dat voor het gebruik van de foto’s die door hij/zij/hen gemaakt zijn, betaald moet worden. De fotograaf is de maker, en verdient zijn/haar/diens geld ermee. Dus wil je een foto gebruiken, dan moet je toestemming vragen aan de fotograaf. Ook maak je afspraken over het gebruik van de foto en bespreek je de kosten.

Door het maken van een foto of een ander werk, krijg je automatisch auteursrechten. Dat gaat vanzelf, je hoeft daar verder niets voor vast te leggen.

Naast het auteursrecht krijg je ook persoonlijkheidsrechten. Dit betekent dat de maker van de foto vermeld moet worden bij alle vormen van publicatie. Dit doe je bijvoorbeeld door middel van een caption onder een foto (zie onderstaand voorbeeld).

Dat geldt zowel voor een online publicatie zoals op je clubwebsite, maar ook voor offline plaatsingen in een krant of brochure. De fotograaf en dus de eigenaar van het beeld bepaalt ook of er aanpassingen gedaan mogen worden. Wil je een uitsnede van een foto maken of de kleuren aanpassen? Allemaal handelingen waar de auteur eerst toestemming voor moet geven.

Auteursrechten in beheer

Een fotograaf kan besluiten om de rechten op zijn foto’s door een bureau of agentschap te laten beheren. Zo vertegenwoordigt het ANP honderden fotografen en agentschappen. Als gebruiker koop je dan een foto bij dit zo’n agentschap. Het bureau keert vervolgens een groot deel van de opbrengsten uit aan de fotograaf.

Komt de maker te overlijden, dan gaat het auteursrecht naar de erfgenamen. Zeventig jaar na het overlijden van de maker, komen de auteursrechten te vervallen en vallen ze terug in het publieke domein, tenzij dit anders geregeld is en vastgelegd.

Gebruik je een foto van een fotograaf zonder toestemming, dan kun je door de maker, eventueel via de rechter, worden gedwongen het werk per direct te verwijderen. De maker eist vaak ook een schadevergoeding. In dit geval van de sportclub of -organisatie die de foto op een website heeft geplaatst.

Meerdere sportclubs hebben inmiddels hiermee te maken gehad. De boetes variëren van 300 tot 3.000 euro. Het is dus belangrijk dat je als club heel voorzichtig omgaat met foto’s die je niet zelf hebt gemaakt of hebt laten maken.

Een bureau of een agentschap – zoals ANP of Hollandse Hoogte – heeft de taak om onrechtmatig gebruik van foto’s op te sporen. Daarvoor schakelen zij een bedrijf in, zoals Visual Rights Group. Dit bedrijf heeft software, dat online foto’s met elkaar vergelijkt en zo onrechtmatig gebruik kan constateren.

Dit bedrijf neemt naast de opsporing ook de juridische afhandeling voor zijn rekening. Heb je als sportclub of -organisatie (onbewust) onrechtmatig een foto gebruikt, dan ontvang je een brief met een schikkingsvoorstel. Want ook als je niet wist dat je de foto niet mocht gebruiken, is dat toch onrechtmatig. 

Wat te doen als je zo’n brief krijgt?

• Check of de claim terecht is. Heb je de foto echt geplaatst en was hier inderdaad geen toestemming voor?
• Is de claim terecht? Verwijder dan zo snel mogelijk de foto van de website en server.
• Betaal de gevraagde schadevergoeding.
• Bespreek de onjuist gebruikte foto met de personen die verantwoordelijk zijn voor de content op de clubkanalen om te voorkomen dat dit nog een keer mis gaat. Controleer met name de website op het gebruik van andere mogelijk illegaal gebruikte beelden

Boetes uit het buitenland

Clubs en organisaties krijgen ook steeds vaker boetes opgelegd uit bijvoorbeeld Duitsland en Frankrijk. Nederlandse bedrijven leggen een paar honderd euro op als boete. Buitenlandse bedrijven rekenen al snel een paar duizend euro.

We adviseren om in bezwaar te gaan tegen schadeclaims van buitenlandse bedrijven. Duizenden euro’s betalen voor een foto, is voor de meeste clubs onmogelijk. Een aantal clubs heeft met succes bezwaar gemaakt: de boete werd verlaagd naar een paar honderd euro.

Wil je zeker weten dat de foto die je wilt gebruiken, ook mág gebruiken bij een artikel of op social media? Gebruik beeldmateriaal waarvan je zeker weet dat de fotograaf daarvoor toestemming heeft gegeven. 

1. Maak je eigen foto’s

Iedereen heeft een camera op zijn, haar of hun telefoon. Dus vraag leden foto’s te maken tijdens ritten eb clubactiviteiten zoals techniekavonden, de nieuwjaarsreceptie en het gravelweekend op de Veluwe. Of beter: misschien is er binnen de club iemand die het heel leuk vindt om foto’s en filmpjes te maken en dat ook nog heel goed kan. 

2. Schakel een fotograaf in

Heb je goede foto’s nodig voor je clubwebsite of voor de promotie van je toertocht? Schakel dan een professionele fotograaf in. Je betaalt de fotograaf dan voor zijn werk en je koopt de rechten van het gebruik van de foto’s af. 

3. Vraag toestemming

Gebruik je een foto van een andere fotograaf? Vraag dan vooraf toestemming om de foto in jouw kanalen te gebruiken. Dit is nodig voor de content die je zelf creëert. Voor het delen (reposten, retweeten, et cetera) van content van anderen op social media loop je geen risico’s. 

4. Maak de regels duidelijk 

Maak de regels duidelijk aan alle vrijwilligers die beelden plaatsen in de clubkanalen. De club is immers aansprakelijk in het geval dit verkeerd gaat, ongeacht wie het in de kanalen van de club geplaatst heeft. 

5. Gebruik een gratis beeldbank

Soms heb je voor een specifieke gelegenheid foto’s nodig die je niet bij de hand hebt. Zoals bij de uitnodiging voor de ALV of als je je tocht moet annuleren door slecht weer. Een beeldbank biedt dan de oplossing. We zetten 5 sites voor je op een rij waar je rechtenvrije foto’s kunt downloaden. Let wel op, voor sommige afbeeldingen moet je betalen.

Downloads

Voorbeeldbrief Auteursrechtenclaim – Engels